Pössum húðina í sólinni

Sumarið er komið og því er rétt að huga að sólarvörn og viðbrögðum við sólbruna.

Nokkur atriði um sólarvörn

Sólarvarnarefni eru miskröftug og er styrkleikinn gefinn upp sem „Faktor“ (stuðull). Tvenns konar stuðlar eru notaðir við skilgreiningu á varnarstyrk sólarvarnarefna, ameríski stuðullinn, SPF (Sun Protection Factor) og evrópski stuðullinn. Forsendur skilgreiningarinnar eru mismunandi. Almennt má segja, að bandaríski stuðullinn sé u.þ.b. tvöfalt hærri en sá evrópski. Það þýðir að sólarvörn sem framleidd er í Bandaríkjunum og hefur stuðulinn 8 samsvarar evrópsku kremi með stuðulinn 4. Evrópska kerfið byggist á því hversu lengi íbúi Norður-Evrópu sem jafnan er með föla húð getur verið í sólinni áður en húðin verður rauð og aum. Almennt er reiknað með 15 – 20 mínútum í byrjun sumars. Almennt gildir að ef einstaklingur notar sólarvörn t.a.m. með stuðlinum 8 getur viðkomandi verið 8 x 20 mínútur (160 mínútur) í sólinni áður en húðin verður rjóð og aum.

Sjá einnig: Hvað er sólstingur?

Hafa ber í huga að sólarvörn er útbúin til að verja húðina gegn sólbruna. Sólaráburður er hins vegar ekki vörn gegn þeim geislum sem talið er að valdi húðkrabbameini. Til að sólarvörnin komi að tilætluðum notum þarf að bera sig rétt að. Mikilvægt er að bera á sig sólarvörnina áður en farið er út í sólina. Smyrja þarf vel af kreminu á húðina til að vörnin virki. Ef smurt er á þunnu lagi næst ekki sú vörn sem umbúðirnar segja til um. Efnið dofnar smátt og smátt og sólarvörnin er talsvert minni eftir eina eða tvær klukkustundir. Ekki er ráðlagt að treysta á sólarvörn ef tiltekin svæði líkamans eru mjög viðkvæm. Ágætt er að hylja viðkvæm svæði líkamans með fatnaði eða handklæði.

Nokkur minnisatriði

Hætta á sólbruna er einnig fyrir hendi þótt það sé skýjað. Um 30 – 50% útfjólublárra geisla sólar ná í gegnum skýin. Meiri hætta er einnig á sólbruna þegar vindur blæs því viðkomandi finnur síður fyrir geislum sólar og hitanum sem frá þeim streyma. Þegar dvalið er nærri sjó eða snjó margfaldast hættan á sólbruna. Vatns- og sjóböð auka líkur á sólbruna. Hægt er að fá vatnshelda sólarvörn eða nota efni sem byggjast á liposomum. Gagnstætt öðrum efnum virka liposomum efni undir yfirborði húðarinnar.
Varast ber áreynslu í hita og forðast ber að láta húðina verða rauða. Stutt og áköf sólböð eru skaðleg og geta hraðað þróun krabbameins í fæðingarblettum, sem einnig kallast illkynja melanoma. Vökvatap með svita undir kringumstæðum mikils hita getur valdið blóðþrýstingsfalli og yfirliði.

Sjá einnig: Sólbrún fermingarbörn

Hvernig bregðast skal við sólbruna?

Sólbruni er brunasár af völdum sólarinnar. Yfirleitt er um að ræða fyrstu gráðu bruna, einstaka sinnum annarrar
gráðu bruna. Við vægum sólbruna er best að nota sólaráburð (after sun) og forast sól í 1 – 2 daga. Við alvarlegri
bruna má nota hydrókortisónkrem 1% eða kvalastillandi hlaup í litlum mæli. Hvort tveggja fæst í lausasölu í lyfjaverslunum.
Gott er að kæla brennda svæðið með svölu vatni (ca. 25 °C) í ½ – 1 klukkustund til að lina sviðann. Varúð skal þó
höfð þegar börn brenna því þau geta ofkólnað illa.