Þú reykir ekki og ert ekki með viðvarandi hósta og telur þá, eðlilega, að þú getir ekki verið með lungnakrabbamein. Það getur þó alveg verið, því miður að fyrstu einkenni lungnakrabbameins geti farið framhjá fólki því þau eru ekki endilega jafn augljós og maður heldur. Þó reykingar séu enn helsta orsök dauðsfalla af völdum lungnakrabbameins, hafa um 20% þeirra sem greinast aldrei snert sígarettu. Að greina snemma einkenni er mikilvægt, en mörg einkenni eru svo lúmsk að það er auðvelt að missa af þeim.
Falin einkenni lungnakrabbameins: Hvað ber að varast?
Lungnakrabbamein er ein algengasta og alvarlegasta krabbameinsgerðin í heiminum. Það er oft kallað „hljóðlausi baninn“ vegna þess að einkenni þess birtast yfirleitt seint og er oft ruglað saman við önnur, saklausari einkenni. Það sem gerir lungnakrabbamein svo hættulegt er hversu lúmsk fyrstu einkennin geta verið – þau fela sig á bak við daglega vanlíðan eða væga heilsufarslega kvilla sem margir taka ekki alvarlega.
Sum algeng fyrstu einkenni lungnakrabbameins eru:
- Langvarandi hósti sem breytist eða versnar
- Síendurtekin öndunarfærasýking (t.d. berklar, lungnabólga)
- Verkur í bringu, sérstaklega við djúpa öndun eða hósta
- Erfiðleikar við andardrátt
- Hæsi sem varir lengi
En hin „lúmsku“ einkenni – sem oft gleymast eða eru tengd öðrum kvillum – geta verið jafn alvarleg.
Falin einkenni sem ætti ekki að hunsa
- Þreyta og máttleysi: Þó að slen geti stafað af streitu eða svefnleysi, getur það einnig verið merki um undirliggjandi krabbamein.
- Þyngdartap án ástæðu: Óútskýrt þyngdartap getur átt sér rót í breyttri efnaskiptagetu líkamans vegna æxlisvaxtar.
- Verkur í öxl, hálsi eða baki: Æxli sem þrýstir á nærliggjandi taugavefi eða vöðva getur valdið verkjum sem ekki tengjast lungum beint.
- Breytingar á rödd eða samfellt hæsi getur bent til þrýstings á raddbönd eða barkakýli.
- Útþensla hálsæðar: Þetta getur bent til „superior vena cava syndrome“, sem kemur fram þegar æxli þrýstir á stóru bláæðina í brjóstholinu.
- Blóð í hráka eða hósti með blóði: Þetta er oft eitt seinasta einkennið en getur verið fyrsta merkið í sumum tilfellum.
Mikilvægi snemmgreiningar
Vegna þess hvað lungnakrabbamein þróast oft án mikilla einkenna, getur það greinst á seinni stigum þegar meðferð er erfiðari og lífslíkur lakari. Snemmgreining, sérstaklega hjá einstaklingum í áhættuhópum eins og reykingafólki eða fólki með fjölskyldusögu um krabbamein, getur skipt sköpum.
Hvað á að gera?
Ef þú eða einhver sem þú þekkir finnur fyrir einhverjum ofangreindum einkennum – sérstaklega ef þau vara í nokkrar vikur – er mikilvægt að leita til læknis og fara í viðeigandi rannsóknir. Einkenni eru ekki alltaf afleiðing krabbameins, en betra er að útiloka það fyrr en of seint.
Kidda Svarfdal er ritstjóri og eigandi Hún.is en hún er frá Djúpavík á Ströndum. Hún fór á bát og snjósleða í skólann þegar hún var lítil og var í heimavist í Finnbogastaðaskóla. Hún hefur haft gaman að krossgátum og íslensku frá unga aldri og hefur skrifað ljóð, sögur, pistla og fleira. Ásamt því að skrifa á Hún.is er Kidda, ásamt fjölskyldu sinni, mikið í Djúpavík þar sem fjölskyldan er með ferðaþjónustu.
